Choroba w późnym wieku różni się przebiegiem. Wraz z starzeniem zmieniają się funkcje wielu narządów m.in. słuchu, wzroku, smaku, pamięci, równowagi czy kontrola zwieraczy np. układu moczowego (Zobacz artykuł: „Co się dzieje z naszym organizmem wraz z upływem lat”). Objawy normalnego starzenia nakładają się z chorobami, zarówno tymi obecnymi jak i przebytymi w przeszłości, ze zmianami w środowisku wewnętrznym organizmu czy zwiększoną podatnością na stres.
Dużym problemem wśród osób starszych jest występowanie wielu chorób (tzw. wielochorobowość) i związane z tym stosowanie kilku leków jednocześnie (tzw. wielolekowość) oraz samoleczenie. Prowadzą one do wzrostu kosztów leczenia, ryzyka działań niepożądanych, a także niepełnosprawności, konieczności pobytu w szpitalu czy w domu opieki długoterminowej.

Co wpływa na zmiany oddziaływania leków u osób starszych?

W podeszłym wieku zmienia się skład organizmu i czynności narządów odpowiedzialnych za losy leków w organizmie.

Następuje gorsze lub zmienione wchłanianie niektórych leków (również pod wpływem zmiany nawyków żywieniowych czy przyjmowania innych leków czy suplementów diety np. preparatów zobojętniających kwas solny np. Rennie czy leków przeczyszczających np. Xenna).

Mniejsze ukrwienie skóry, tkanki podskórnej i mięśni powoduje zaburzenia we wchłanianiu leków w postaci maści, kremów czy żeli.

Zmianie ulegają białka odpowiadające za rozmieszczenie leków w organizmie, prowadząc do wzrostu ryzyka działań niepożądanych.

Leki są głównie przekształcane w wątrobie, która ulega zmianie wraz wiekiem, co w konsekwencji prowadzi do różnic w stężeniu leku i okresie jego działania w organizmie

Wraz z wiekiem zmniejsza się m.in. wielkość nerek, co negatywnie wpływa na wydalanie leków i może powodować wzrost ich toksyczności.

Zmniejsza się również czynność płuc, a co za tym idzie działanie wziewnych leków np. stosowanych w astmie.

Opisane wyżej zmiany mogą powodować lęk przed leczeniem pacjenta przez lekarza niedoświadczonego w specyfice leczenia osób w podeszłym wieku.

Dlaczego lekarz geriatra?

Lekarz geriatra to lekarz zajmujący się medycyną wieku podeszłego.
Oprócz diagnostyki i leczenia geriatra:

Rozpoznaje najważniejszych problemy zdrowotne, nie zapominając o problemach środowiskowych i socjalnych pacjenta.

Bierze pod uwagę możliwości i zasoby pacjenta, nie tylko finansowe, ale także intelektualne, umysłowe, fizyczne i socjalne. Ocenia czy pacjent poradzi sobie z postacią przyjmowanego leku np. czy odmierzy odpowiednią ilość kropli lub połknie dużą tabletkę.

Przeprowadza dokładny wywiad pod kątem przyjmowanych leków przez pacjenta (zarówno tych przepisanych na receptę jak i kupionych bez recepty) oraz jego nawyków.

Układa indywidualnie dla pacjenta schemat dawkowania leków, dokładnie wyjaśniony, opisany i łatwy w zapamiętaniu.

Dobierając odpowiednie leczenie osobie starszej uwzględnia wyżej opisane czynniki i połączenie ich z innym rodzajem działań np. zmianą stylu życia, diety, aktywnością fizyczną czy intelektualną, rehabilitacją.

Takie kompleksowe działanie pozwala na zmniejszenie objawów wpływających negatywnie na jakość życia, poprawia sprawność i przedłuża życie osoby starszej.

W pracy lekarza geriatry niezwykle istotne jest także odpowiednie podejście do pacjenta w podeszłym wieku, zdobycie jego zaufania i autorytetu.

Zatem geriatra to lekarz posiadający specyficzną wiedzę, umiejętności i nastawienie, zna problemy starości, umie ustalić priorytety diagnostyczne i kolejność rozwiązania najpilniejszych problemów zdrowotnych. Podejście geriatry do pacjenta jest całościowe, a jednocześnie indywidualne i kompleksowe.

Źródła:

1. Gerontologia Polska praca poglądowa, tom 16, nr 3, 149–159, ISSN 1425–4956, Jarosław Derejczyk, Barbara Bień, Janina Kokoszka-Paszkot, Joanna Szczygieł
2. Borgis – Postępy Nauk Medycznych 8/2011, s. 671-675 Agnieszka Borzym, Zasady farmakoterapii w wieku podeszłym
3. Psychogeriatria Polska 2013;10(3):115-126, Specyfika farmakoterapii pacjentów
w podeszłym wieku, Dorota Ksiądzyna, Adam Szeląg