Kwasy tłuszczowe nasycone i nienasycone O kwasach tłuszczowych nasyconych i nienasyconych mówi się coraz częściej. Pewnie każdy nie raz o nich słyszał. Ale co to właściwie jest? Kwasy tłuszczowe nasycone i nienasycone z chemicznego punktu widzenia zbudowane są z węgla, wodoru i tlenu. W dużym skrócie można powiedzieć, że różnią się między sobą połączeniem węgla z wodorem w ich cząsteczkach, a ponadto ilością atomów węgla i wiązań podwójnych.
W tłuszczach spożywczych i w naszym organizmie występują kwasy tłuszczowe nasycone, jednonienasycone (mają w cząsteczce jedno wiązanie podwójne) i wielonienasycone (mają dwa lub więcej wiązań podwójnych w cząsteczce).

Kwasy tłuszczowe nienasycone mogą mieć tzw. konfigurację cis lub trans (co widać w ich nazwach). Kwasy tłuszczowe naturalne występują głównie w konfiguracji cis. Wyjątek jest mleko krowie, gdzie część kwasów występuje w konfiguracji trans. Kwasy często również oznaczone są symbolami n- lub omega, co oznacza położenie wiązania podwójnego, w praktyce przyjęto właśnie to oznaczenie.

Kwasy tłuszczowe nasycone występujące najczęściej w tłuszczach pokarmowych (głównie w postaci stałej) to:

• kwas masłowy
• kwas kapronowy
• kwas kaprylowy
• kwas kaprynowy
• kwas laurynowy
• kwas mirystynowy
• kwas palmitynowy
• kwas stearynowy
• kwas arachinowy
• kwas behenowy
• kwas lignocerynowy

Kwasy tłuszczowe nienasycone, występują głównie w postaci płynnej. Charakterystyczne dla tych kwasów jest ich łatwe jełczenie ( psucie się tłuszczu, w którym występują te kwasy). Zjełczałe tłuszcze są szkodliwe.

Do kwasów tłuszczowych nienasyconych należą:

kwasy jednonienasycone

• krotonowy
• palmitooleinowy
• oleinowy
• elaidynowy
• erukowy
• cetolowy
• nerwonowy

kwasy wielonienasycone

• linolowy
• alfa-linolenowy
• Y-linolenow
• arachidonowy
• eikozapentaenowy
• dokozapentaenowy
• dokozaheksaenowy

Z żywieniowego punktu widzenia najbardziej niezbędne są kwasy tłuszczowe wielonienasycone (z ang. PUFA – Polyunsaturated Fatty Acids), czyli często słyszane pojęcie niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT). Należą tutaj:

• kwas linolowy (omega-6)
• kwas alfa-linolenowy (omega-3)
• kwas arachidonowy (omega-6)
• kwas eikozapentaenowy (omega-3, EPA)
• kwas dokozaheksaenowy (omega-3. DHA)

Kwasy tłuszczowe nasycone i jednonienasycone człowieka i nie muszą być dostarczane z dietą. Kwasy tłuszczowe wielonienasycone muszą być podawane w naszej diecie, ponieważ nasz organizm sam nie potrafi ich produkować. Szczególnie istotne są kwasy linolowy i alfa-linolenowy.

Występowanie kwasów tłuszczowych w pożywieniu

Kwasy tłuszczowe nasycone występują w tłuszczu kokosowym, smalcu, maśle, oleju palmowym. Nienasycone kwasy tłuszczowe występują natomiast w produktach roślinnych i rybach. Kwasy tłuszczowe jednonienasycone spotykamy w oliwie z oliwek, oleju rzepakowym, sardynkach, tuńczyku, awokado. Kwasy tłuszczowe wielonienasycone natomiast w olejach (słonecznikowym, sojowym, rzepakowym, kukurydzianym, są produkowane w organizmie
lnianym), oliwie, oleju z wiesiołka, oleju z ogórecznika, mleku, w olejach z ryb, z łososia (EPA), z makreli, dorsza (DHA).
Ponieważ nasza dieta często jest uboga w w „dobre tłuszcze” dlatego warto kupić w aptece suplement zawierający nienasycone kwasy tłuszczowe (omega-3).

Rola nienasyconych kwasów tłuszczowych

Nienasycone kwasy tłuszczowe obniżają zawartość cholesterolu i trójglicerydów we krwi, zapobiegają powstawaniu zakrzepów i nadciśnieniu , chorób górnych dróg oddechowych oraz poprawiają pracę serca. Ponadto poprawiają stan włosów i skóry oraz stanowią budulec mózgu, wpływając pozytywnie na jego pracę. Ponadto wzmacniają odporność naszego organizmu, mają działanie przeciwzapalne oraz mogą poprawiać ostrość widzenia. Niedawno pojawiły się doniesienia o korzystnym działaniu DHA na zdolność zapamiętywania i uczenia się osób starszych. Znalazły również zastosowanie w leczeniu nowotworów.

Nie trzeba zatem przekonywać, iż nienasycone kwasy tłuszczowe powinny być ważnym elementem diety osób starszym. Zachęcam do podzielenia się na forum „zdrowym” przepisem na obiad.