Czosnek pospolity (łac. Allium sativum), znany już z czasów prehistorycznych, to wieloletnia roślina cebulowa, należąca do rodziny Liliowatych (Liliaceae).

Roślina ta zawiera pochodne siarkowe m.in. alliinę, która rozpada się na allicynę o silnie zapachowym działaniu bakteriobójczym. Poza tym czosnek zawiera fitosterole, flawonoidy, pektyny, śluzy, witaminy (A, C, z grupy B) i sole mineralne (fosfor, potas, siarka, selen, sód, żelazo).

Działanie i zastosowanie czosnku

• Czosnek posiada działanie bakteriobójcze, grzybobójcze i wirusobójcze.
• Stosowany jest w biegunkach pochodzenia bakteryjnego.
• Ma działanie gazopędne (stosowany przy wzdęciach).
• Zwiększa wydzielanie soków trawiennych i żółci.
• Jest to również środek zabijający pasożyty jelitowe (owsiki, glisty, tasiemce).
• Działa korzystnie na drogi oddechowe poprzez zmniejszenie stanu zapalnego i ułatwienie odkrztuszania. Lotne składniki działają bakteriobójcze na górne drogi oddechowe wraz z wydychanym powietrzem.
• Obniża ciśnienie krwi i działa korzystnie na okład krążenia.
• Obniża poziom cholesterolu i kwasów tłuszczowych we krwi (działa przeciwmiażdżycowo).
• Działa przeciwcukrzycowo.
• Posiada właściwości przeciwreumatyczne – zmniejsza stan zapalny stawów.
• Stosowany jest także zewnętrznie – w anginie, stanach zapalnych gardła, dziąseł, migdałków, a także odleżynach i ropnych zapaleniach skóry, także w hemoroidach, grzybicy pochwy.

Najskuteczniejsze działanie ma czosnek świeżo pokrojony w plasterki lub jego świeżo wyciśnięty sok.

W aptece dostępnych jest wiele preparatów z czosnkiem (w postaci kapsułek) np. Alliofil, Czosnek forte, Alitol, Garlicin.

Działanie niepożądane czosnku

Czosnek jest bezpieczną rośliną, dopiero po zjedzenie ok.600g świeżego czosnku dziennie może wywołać działanie toksyczne. Jest przeciwwskazany w niskim ciśnieniu, w ostrych nieżytach jelit i żołądka oraz u matek karmiących.
Największą wadą czosnku jest jego zapach. Można go zmniejszyć poprzez jedzenie liści pietruszki, estragonu czy selera.

Przetwory z czosnku

Czosnek wraz z przechowywaniem traci swoje właściwości lecznicze, dlatego korzystna jest jego obróbka jesienią, zaraz po zbiorze.

Czosnek w plasterkach bezzapachowy

Przed posiłkiem pokrojone ząbki czosnku należy połknąć (bez rozgryzania) i popić wodą.

Czosnek na infekcje gardła – zapachowy

Czosnek należy rozgnieść lub pokroić w plasterki i zjeść powoli z kawałkiem pieczywa.

Nalewka czosnkowa na bóle reumatyczne

Ok 100-150g czosnku rozgnieść i zalać 0,5l alkoholu. Przykryć i pozostawić na 7 dni w temperaturze pokojowej, wstrząsnąć od czasu do czasu. Odcedzić i przechowywać w lodówce.
Stosować 5-20 kropli 2-3 razy dziennie przez miesiąc (z przerwą miesięczną).

Bezwonny wyciąg z czosnku

10 ząbków zgnieść, dodać sok z cytryny i włożyć do słoika. Przechowywać w lodówce.
Stosować 1 łyżeczkę 1-3 razy dziennie przed posiłkiem.

Wyciąg olejowy z czosnku (stosowany zewnętrznie w zakażeniach skóry)

10g zmiażdżonego czosnku zmieszać z 40g oliwy i zamknąć w słoiku (w temperaturze pokojowej) na 2 tygodnie, wstrząsając.

Wyciąg z czosnku przeciw owsikom i zapaleniu odbytnicy (stosowany w postaci lewatywy)

3 ząbki czosnku zmiażdżyć i rozprowadzić w szklance przegotowanej i ostudzonej wody. Przepłukać 2-4 razy.

Przepisy kulinarne z czosnku

Czosnek marynowany

Składniki:
kilka (ok 8-10) główek czosnku
liście laurowe (po 2 na słoik)
2 łyżeczki rozmarynu lub 2 łyżeczki ziół prowansalskich
oliwa z oliwek (1 łyżka na słoik)
2 szklanki octu 10%
1 szklanka wody
1 łyżka cukru
2 łyżeczki soli
pieprz w ziarenkach

Przygotowanie:
Włożyć obrane główki czosnku do wrzątku i gotować 2 minuty. Odcedzić i schłodzić zimną wodą.
Zagotować wodę z octem, cukrem i solą. Czosnek wraz z przyprawami włożyć do słoików, zalać zalewą, zakręcić słoiki i zostawić na minimum 2 tygodnie.

Bruschetta czosnkowa:

Na świeże chrupiące pieczywko rozgnieść czosnek, świeże posiekane pomidory, polać oliwą z oliwek i posolić do smaku

Herbata czosnkowa

3 zmiażdżone ząbki czosnku zalać szklanką wrzącej wody i zostawić na 5 minut. Dodać sok z cytryny i miód.

Masło czosnkowe

Miękkie masło zmieszać z rozgniecionym czosnkiem i drobno posiekaną pietruszką. Dodać sól i pieprz do smaku, następnie rozsmarować na chlebku lub dodawać do upieczonych ziemniaków lub ryb.

Ser czosnkowy

Biały ser rozgnieciony widelcem zmieszać ze zmiażdżonym czosnkiem, dodać drobno posiekane świeże zioła (np. szczypiorek, pietruszka, koperek).

 

 

 

 

Literatura: Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Aleksander Ożarowski, Wacław Jaroniewski, Warszawa 1989